5 Views

Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng theo Điều 182 BLHS

Đăng bởi 4bae2b8516aff755876f908e561fcbaf - 16:05 27/11/2025
I. Khái quát chung
Trong thực tế hiện nay, dù pháp luật đã khẳng định rõ ràng nguyên tắc hôn nhân một vợ, một chồng và xã hội cũng luôn đề cao giá trị này, tình trạng vi phạm vẫn xuất hiện ở nhiều nơi. Không ít người đã có gia đình nhưng vẫn thiết lập quan hệ như vợ chồng hoặc thậm chí đăng ký kết hôn với người khác. Ngược lại, cũng có trường hợp người đang độc thân nhưng biết đối phương đã kết hôn mà vẫn cố tình sống chung như vợ chồng.
Những hành vi này thường kéo theo nhiều hệ lụy: gia đình rạn nứt, tranh chấp trong ly hôn gia tăng, quyền và lợi ích của người vợ, người chồng và các con bị ảnh hưởng, đồng thời làm mất đi sự ổn định của quan hệ gia đình – nền tảng của trật tự xã hội. Từ thực tế đó có thể thấy yêu cầu xử lý nghiêm minh và kịp thời là rất cần thiết.
Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng có thể được hiểu như sau:
“Đây là hành vi của người đang trong quan hệ hôn nhân hợp pháp nhưng vẫn kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác; hoặc hành vi của người chưa có vợ, chưa có chồng nhưng lại kết hôn hoặc sống chung như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đã có gia đình. Hành vi này xâm phạm trực tiếp nguyên tắc cơ bản của pháp luật hôn nhân Việt Nam – nguyên tắc một vợ, một chồng – nhằm bảo đảm sự ổn định, bền vững của đời sống gia đình.”
Bình luận Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng tại Bộ luật Hình sự 2015
II. Cấu thành tội phạm của Tội vi phạm chế độ hôn nhân một vợ một chồng
1. Về khách thể
Hiến pháp năm 2013 đã xác lập rõ ràng quyền kết hôn và ly hôn của công dân, đồng thời khẳng định mô hình hôn nhân phải dựa trên sự tự nguyện, tiến bộ, bảo đảm chế độ một vợ một chồng và sự bình đẳng, tôn trọng giữa vợ và chồng.
Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 tiếp tục cụ thể hóa tinh thần này. Ngay tại Điều 2, luật đặt ra những nguyên tắc nền tảng cho chế độ hôn nhân và gia đình, trong đó nổi bật là yêu cầu về hôn nhân tự nguyện, văn minh và tuân thủ nguyên tắc một vợ một chồng.
Bên cạnh đó, Điều 4 của Luật này quy định trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo vệ và củng cố chế độ hôn nhân – gia đình. Nhà nước có nghĩa vụ tạo điều kiện để nam, nữ xây dựng quan hệ hôn nhân lành mạnh, bình đẳng; đồng thời triển khai các biện pháp tuyên truyền, giáo dục pháp luật, loại bỏ tập quán lạc hậu và phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp trong đời sống gia đình.
Trong hệ thống các tội phạm liên quan đến hôn nhân và gia đình, tội “vi phạm chế độ một vợ, một chồng” được xem là hành vi xâm hại trực tiếp đến nguyên tắc cốt lõi nêu trên. Nguyên tắc này không chỉ là chuẩn mực pháp lý mà còn là nền tảng bảo đảm sự ổn định và tiến bộ của quan hệ gia đình theo định hướng của Hiến pháp 2013 và Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
2. Về mặt khách quan
Mặt khách quan của tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng được thể hiện thông qua những hành vi cụ thể của người phạm tội. Đó có thể là trường hợp người đang trong quan hệ hôn nhân hợp pháp nhưng vẫn kết hôn hoặc sống chung như vợ chồng với người khác; hoặc trường hợp người chưa kết hôn nhưng lại thiết lập quan hệ hôn nhân hay chung sống như vợ chồng với người mà họ biết rõ là đã có gia đình.
Người được xem là “đang có vợ hoặc có chồng” là người đã đăng ký kết hôn theo đúng trình tự pháp luật và quan hệ hôn nhân chưa chấm dứt. Ngược lại, “người chưa có vợ, chưa có chồng” bao gồm người chưa từng kết hôn hoặc người đã kết thúc quan hệ hôn nhân theo quyết định có hiệu lực của Tòa án.
Pháp luật về hôn nhân và gia đình cũng đưa ra nhiều khái niệm liên quan để làm rõ các hành vi nêu trên:
Khái niệm “kết hôn” được hiểu là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng theo đủ điều kiện và thủ tục đăng ký kết hôn theo quy định tại khoản 5 Điều 3 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014.
“Hành vi của người đang có vợ hoặc chồng mà vẫn kết hôn hoặc chung sống với người khác” được hiểu là hành vi của người đang trong quan hệ hôn nhân hợp pháp (dù là hôn nhân đăng ký hay hôn nhân thực tế được công nhận) nhưng chưa chấm dứt quan hệ đó bằng bản án, quyết định của Tòa án hoặc trong trường hợp một bên chết, mất tích có quyết định tuyên bố theo luật định.
“Chung sống như vợ chồng” là việc nam và nữ cùng tổ chức cuộc sống chung, coi nhau như vợ chồng. Theo hướng dẫn tại Thông tư liên tịch số 01/2001, hành vi này có thể diễn ra công khai hoặc kín đáo nhưng được thể hiện qua việc sinh hoạt như một gia đình: có con chung, có tài sản chung hoặc được cộng đồng xung quanh xem như vợ chồng. Những yếu tố này thường được dùng để chứng minh quan hệ chung sống.
Để truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng, hành vi nêu trên phải rơi vào một trong hai trường hợp:
1. Hành vi gây hậu quả nghiêm trọng, chẳng hạn làm đổ vỡ gia đình dẫn đến ly hôn, hoặc gây hệ quả đặc biệt như vợ, chồng hay con cái tự sát.
2. Người vi phạm đã từng bị xử phạt hành chính về hành vi này nhưng vẫn tiếp tục tái phạm” trong thời hạn chưa được coi là chưa bị xử phạt vi phạm hành chính.
Tội phạm được coi là hoàn thành khi người phạm tội thực hiện một trong các hành vi cấu thành nêu trên. Đây là tội có cấu thành vật chất, nghĩa là hậu quả là dấu hiệu bắt buộc để xác định tội phạm.
3. Về chủ thể

Chủ thể của Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng là người đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự.

Người phạm tội có thể là người đang có vợ, có chồng hoặc chưa có vợ, có chồng.

4. Về mặt chủ quan

Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng  được thực hiện với lỗi cố ý. Người phạm tội nhận thức rõ tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi của mình nhưng vẫn thực hiện hành vi đó.

III. Chế tài áp dụng đối với người có hành vi vi phạm chế độ hôn nhân một vợ một chồng

1. Xử phạt hành chính

Nếu chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng thì người có hành vi vi phạm chế độ hôn nhân một vợ một chồng có thể bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng với các hành vi sau:

– Đang có vợ hoặc đang có chồng mà kết hôn với người khác, chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà kết hôn với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ;

– Đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống như vợ chồng với người khác;

– Chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ.

(Khoản 1 Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP)

2. Xử lý hình sự

Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng được quy định tại Điều 182 Bộ luật Hình sự 2015 với khung hình phạt như sau:

* Khung 1:

Người nào đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm:

– Làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên dẫn đến ly hôn;

– Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

* Khung 2:

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

– Làm cho vợ, chồng hoặc con của một trong hai bên tự sát;

– Đã có quyết định của Tòa án hủy việc kết hôn hoặc buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó.

Từ những phân tích trên, có thể khẳng định rằng tội vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng là hành vi xâm hại trực tiếp đến nền tảng của quan hệ hôn nhân – gia đình và trật tự xã hội.

Do đó việc nhận diện đúng hành vi, áp dụng thống nhất các quy định pháp luật và xử lý nghiêm minh, kịp thời là yêu cầu cần thiết nhằm đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa và góp phần giữ gìn sự ổn định, lành mạnh của đời sống hôn nhân và xã hội. 

 

_________________________

CÔNG TY LUẬT PHÚC KHÁNH HƯNG

Địa chỉ: Tầng 2, toà nhà Trung Yên 1, Số 1, Lô 1A Đường Vũ Phạm Hàm, KĐT Trung Yên, Phường Trung Hoà, quận Cầu Giấy, Hà Nội

Website: luatsubaochua.com.vn

Email: luatphuckhanhhung@gmail.com

Hotline: 0974 690 998 – 0942 927 375

Chia sẻ:
0 0 đánh giá
Đánh giá bài viết
Theo dõi
Thông báo của
guest
0 Góp ý
Phản hồi nội tuyến
Xem tất cả bình luận
  • Trang chủ
  • Phone
  • Messenger
  • Zalo
  • 0
    Rất thích suy nghĩ của bạn, hãy bình luận.x